“Medewerkers van de gemeente zijn met de dood bedreigd en fysiek lastiggevallen. Je kunt het met het beleid niet eens zijn … maar dit is ontoelaatbaar en onacceptabel gedrag”, berichtte onze burgemeester David Moolenburgh op facebook kort na de tumultueuze informatiebijeenkomst gisteravond, 8 juni. Ik wil hier helemaal niet oordelen over wie wat gedaan heeft, maar de burgemeester heeft gelijk natuurlijk. Geweld en bedreigingen zijn niet voor niets bij wet verboden. Gelukkig blijkt ook uit reacties op zijn bericht dat iedereen het daarmee eens is. Al volgt er op die instemming bijna altijd een ‘maar’-zinnetje. “Het mag niet, maar dit beleid is ons door de strot geduwd”, “Geweld gaat inderdaad te ver, maar ze luisteren ook nooit naar ons!”.
Je zou kunnen redeneren, en de reactie van de burgemeester ligt in die lijn, dat dit drogredenen zijn. Geweld mag gewoon niet, punt. Je zou ook kunnen zeggen dat die ‘maar’-zinnetjes vallen in de categorie ‘verzachtende omstandigheden’. Bij alle wetsovertredingen die voor de rechter komen vindt altijd dezelfde afweging plaats: wat heeft de dader misdaan, wat zijn de omstandigheden waarin hij of zij tot zijn daad is gekomen, en welke straf is dan passend. Geweld gebruiken mag nooit, maar welke straf erop staat is afhankelijk van de situatie en andere mogelijke achtergronden. In dat licht bezien is de reactie van de burgemeester te kort door de bocht, ook al heeft hij gelijk en is zijn reactie ook de enige die op dat moment passend was. Je moet ook kijken naar omstandigheden en achtergronden. Dat past niet alleen binnen onze rechtstaat, maar veel belangrijker is dat het kan helpen om ontsporende situaties in de toekomst te voorkomen. En dat wil ongetwijfeld iedereen. Ook diegenen die die avond veel te ver zijn gegaan.
Daarom in het kort drie overwegingen, voor de gemeente en voor ons als burgers:
- De gemeente werkt zich echt uit de naad om zoveel mogelijk naar burgers te luisteren en alle belangen en voor- en nadelen van beleid af te wegen. Dat verdient alle waardering en respect. En toch, zo blijkt uit bovenstaande reacties maar ook uit een recente enquête, voelen mensen zich vaak niet gehoord. Aan wie en wat ligt dat nou? Bij bedrijven spreek je dan van een ‘gap’ (kloof) tussen geleverde en ervaren dienstverlening. Een analyse volgens dit gap-model – er zijn veel boeken over met modellen die je zo kunt toepassen – lijkt me dringend nodig.
- De informatiebijeenkomst is, net zoals eerdere van deze bijeenkomsten, uit de hand gelopen en heeft niet opgeleverd wat er van verwacht werd. Niet voor de gemeente en niet voor de burgers. Ook de burgemeester zelf spreekt van een chaotische start. Dat leidt onvermijdelijk tot frustratie en oplopende emoties. Op die manier hebben deze zeer goed bedoelde bijeenkomsten geen zin. Moet de gemeente daar wel mee doorgaan, en zo ja, hoe kunnen ze dan wel opleveren wat gemeente en burgers er wel van verwachten? Dat zijn vragen die dringend moeten worden beantwoord.
- En ten slotte de belangrijkste overweging op dit moment. Die van reflectie, even kijken naar jezelf. Iedere burger die op deze avond iemand bedreigd heeft met de dood of met geweld heeft gedreigd, zou even stil moeten staan bij de vraag: kunnen mijn ‘verzachtende omstandigheden’ echt goedpraten dat ik dit gedaan heb? Ik denk dat uiteindelijk iedereen als je er even over nadenkt zal zeggen: “Nee, had ik niet moeten doen.” Zonder zo’n maar-zinnetje erbij. En dan zijn we al een hele stap verder.
Pierre Winkler
