Na de twee minuten stilte bij het monument aan de Linnaeusstraat hield burgemeester David Moolenburgh vanavond een toespraak. Hij schuwde daarin de link tussen het verleden en heden niet. “De geschiedenis herhaalt zich niet, nee de mensen herhalen de geschiedenis.”
Rond kwart voor acht kwam de stille tocht, een kwartier daarvoor vertrokken uit het centrum, aan bij het monument aan de Linnaeusstraat. Opgewacht door Veteranen, de Scouting en allen die bijeenkwamen om vanavond samen te herdenken, hen die omgekomen zijn voor onze vrijheid.
Na een regenbui, die de stille tocht omhulde, ebte de waterdruppels langzaam weg. Vogels namen de rust en stilte over.
Na het taptoe-signaal volgde, zoals doorgaans, een intense stilte. Alleen de lichte bries was te horen, af en toe een vogel of een laatste regendruppel.
Toespraak
Burgemeester David Moolenburgh hield enkele momenten daarna een toespraak, vanachter het spreekgestoelte links voor het monument.
“De afgelopen weken heb ik mij verdiept in een biografie van een oudoom van mij”, begon hij. “Zijn naam is Marinus van der Goes van Naters. Hij was lang lid, onder meer ook fractievoorzitter, van de Tweede Kamer voor de PvdA en de voorganger daarvan, de SDAP. Een groot deel van de oorlogsjaren bracht hij in gevangenschap door. Treffend vond ik hoe hij zich al vanaf midden jaren dertig grote zorgen maakte over de democratie en de rechtstaat in Nederland onder invloed van de gebeurtenissen in Duitsland.
Ik citeer:
Kijk goed uit, hoe het toe gaat in landen, waar wettelijke gelijkheid van rassen en personen is opgeheven, waar boeken worden gecensureerd of verbrand, waar politieke tegenstanders slachtoffer worden en waar speciale rechtbanken werken .
Het is maar een kleine opsomming van alles wat hij om zich heen zag. Maar de zorg die er uitspreekt is urgent en helder. En vandaag de dag actueler dan ooit.”
Geschiedenis herhaalt zich
“Waarom zeg ik dit”, stelt hij zichzelf hardop de vraag. “Omdat ik helaas om mij heen tendensen zie die me doen denken aan de woorden van deze oudoom van mij. Discriminerend taalgebruik dat genormaliseerd wordt. Het twijfelen aan de onafhankelijkheid van onze gerechtelijke macht. Het criminaliseren van de media. Het wegzetten en van wetenschap als “ook maar een mening”. Het in de Tweede Kamer dreigen met tribunalen.”
Ook de vier formerende partijen in Den Haag laat Moolenburgh niet onbenoemd. “Ik zie hen onderhandelen over wat rotsvast verankerd moet zijn: onze rechtstaat. Het had ook zo maar 80 jaar geleden kunnen gebeuren en gebeurde dan ook. En nu, nu zijn we er zelf bij. Want: de geschiedenis herhaalt zich niet, nee de mensen herhalen de geschiedenis.”
Zondebok
Ook wijst Moolenburgh op de zondebok politiek, die volgens hem aan de orde van de dag is. De koppeling met het antisemitisme nu en toen: “Een geloof of groep mensen die de schuld krijgt van problemen lag aan de basis van deze donkere periode. En helaas, de tijd dat we konden spreken van sluimerende antisemitisme is voorbij.
Wat ooit nog bedekt plaatsvond, openbaart zich nu. Dag in dag uit. Haat tegen onze Joodse landgenoten. Twee weken geleden werden in Zandvoort muren beklad met hakenkruizen. Wij kunnen niet anders dan keihard veroordelen. Wij mogen niet accepteren dat dit symbool van haat en onderdrukking ons dorp bevuilt.”
Lees ook:Burgemeester spreekt zich fel uit tegen antisemitisme bij herdenking Joods Namenmonument
Hij vraagt zich hardop af: “Wat is er mis in onze samenleving, als er hakenkruizen op onze muren worden gespoten. Wat is er mis wanneer twee mensen van hetzelfde geslacht niet meer hand in hand met elkaar kunnen lopen. Wat is er mis als mensen niet met een keppeltje over straat durven. En wat is er mis als we muren opwerpen voor mensen in nood?”
Asielzoekers
Ook een kwestie die nu speelt in alle gemeenten blijft niet onbesproken. “In Zandvoort tolereren we niet dat mensen buitengesloten worden. We zeggen ‘nee’ tegen berichten op social media die oproepen om asielzoekers de zee in te drijven. En we veroordelen alle haat tegen mensen met een ander geloof of geaardheid.
Discriminatie, antisemitisme en een superioriteitsgevoel horen niet thuis in onze samenleving. De teksten die ik lees, ook in onze gemeenschap op social media worden geplaatst, schokken mij elke keer weer. Het zijn teksten die voor mij overeenkomen met ons donkere verleden. Maar laten we daar ook de lessen uit leren voor vandaag.
Racisme, haat en buitensluiting. De geschiedenis leert ons dat we dan altijd op onze hoede moeten zijn. Het aanwijzen van een zondebok lijkt een makkelijke oplossing. Maar het leidt tot een samenleving waarin we uitsluitend verder uit elkaar drijven en tegenover elkaar komen te staan.”
Vrijheid
Het slot van zijn rede benoemde de oorlog in Oekraïne en Gaza, als voorbeelden van onrust in de wereld. “Miljoenen mensen leven niet in vrijheid, zijn ontheemd en op de vlucht. En er is geen enkele reden om aan te nemen dat ook niet wij ooit weer betrokken worden bij een oorlogsconflict dat onze samenleving zowel fysiek als mentaal kan ontwrichten.
Onze vrijheid, ik zei het u eerder, is broos en kwetsbaar. 4 mei dwingt ons om hierbij stil te staan en te reflecteren op wat de geschiedenis ons leert.
Daarnaast denken we aan de kwetsbaarheid van onze vrijheid.
Laten we leren van het verleden. Volg niet zwijgend de makkelijkste weg. Blijf zelf denken en behandel de ander zoals je zelf behandeld wilt worden.”
Jongeren
Na de toespraak volgde de kranslegging. Naast de gebruikelijke partijen als het college, de gemeenteraad en het Comitee 4 en 5 mei, legden dit jaar voor het eerst ook Jongerenwerk en Jonge Mantelzorgers een krans bij het monument.
Lees ook: Zo herdenken we vanavond en vieren we morgen de vrijheid in Zandvoort
